Zwaveldioxide (SO2)
Zwaveldioxide is een kleurloos gas met een doordringende geur. In hoge concentraties is het zeer schadelijk voor mensen, flora en fauna. Gelukkig blijft de uitstoot van zwaveldioxide echter dalen.
Zwaveldioxide komt vrij bij de verbranding van fossiele brandstoffen zoals olie en kolen. Het heeft een irriterend effect op de slijmvliezen en kan daarom de oorzaak zijn van oog- en ademhalingsproblemen. De deeltjes dragen ook bij aan de vorming van fijnstof. De grenswaarde voor zwaveldioxide is 350 microgram per kubieke meter lucht per uur. Deze waarde mag niet meer dan 24 keer per jaar worden overschreden. De dagwaarde van 125 microgram per kubieke meter lucht mag maximaal drie keer per jaar worden overschreden.
De concentraties van zwaveldioxide in Duitsland zijn nu echter zodanig gedaald dat de grenswaarden worden nageleefd en deze stof in dit land nauwelijks een bedreiging vormt voor de menselijke gezondheid. Zwaveldioxide was echter wel betrokken bij de verzuring van de bodem. Met de afname sinds het begin van de jaren negentig is het nu stikstof dat hier grotendeels verantwoordelijk voor is.
Tegenwoordig is het vooral de scheepvaart die de meeste zwaveldioxide uitstoot. Voor schepen die op de Noordzee en de Oostzee varen, is de grenswaarde voor zwavel in brandstof in sommige kustzones slechts 0,1 procent. In andere zones van deze wateren is de grenswaarde iets hoger, namelijk 0,5 procent. Schepen die niet aan deze waarden kunnen voldoen, hebben echter de mogelijkheid om hun uitlaatgassen te reinigen en de zwaveldioxide eruit te wassen. Deze zogenaamde uitlaatgasontzwaveling wordt ook op grote schaal uitgevoerd.
Uit een studie van de niet-gouvernementele organisatie Transport & Environment blijkt hoe groot het aandeel van de scheepvaart in de zwaveluitstoot is: in 2017 stootten alleen al de cruiseschepen van rederij Carnival evenveel zwaveldioxide uit als alle 260 miljoen auto's in Europa samen. Dit is vooral een probleem in de grote havens, omdat zwaveldioxide de vorming van fijnstof bevordert. Daarbij komt de condensatie van lucht, die wordt gestimuleerd door zwaveldioxide en stikstofoxide. Dit bevordert wolkvorming en belemmert de verwijdering van verontreinigende stoffen uit de havens. Het is dan ook geen wonder dat de invoering van emissiearme zones in havengebieden voor velen slechts een kwestie van tijd is.