Ozon (O3)
Ozon is een kleurloos gas dat samen met kooldioxide (CO2) en methaan (CH4) verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde. In hoge concentraties is het schadelijk voor fauna, flora en mensen.
De ozonlaag, die de aarde omhult in de stratosfeer op een hoogte van 20 tot 30 kilometer, beschermt levende wezens tegen de schadelijke ultraviolette straling van de zon. Ze is nauwelijks dikker dan 3,5 millimeter. Er ontstaat een gat in de ozonlaag aan de polen, vooral op Antarctica, en men probeerde dit tegen te gaan door in 1987 chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK's) te verbieden. Zonder de beschermende ozonlaag zouden de energierijke ultraviolette stralen van de zon de aarde rechtstreeks bereiken en de cellen van dieren, planten en mensen beschadigen. Ook het leven in de bovenste laag van de oceanen zou schade oplopen.
De kans op ozonvervuiling is vooral groot in de zomer. Ozon heeft ook een schadelijk effect op planten, vooral bladplanten, die de ozon absorberen via hun huidmondjes. Als ze gedurende langere tijd aan het gas worden blootgesteld, vermindert dit de groei van loofbomen en kan de kwaliteit van gewassen verminderen, wat kan leiden tot misoogsten.
Ozon wordt gevormd uit stikstofoxiden en andere vluchtige organische verbindingen wanneer het wordt blootgesteld aan intens zonlicht. Deze precursoren zijn voornamelijk afkomstig van het wegverkeer. Ozon wordt gevormd nabij het aardoppervlak, vooral op warme zomerdagen met druk verkeer. Hier beïnvloedt ozon de gezondheid van levende organismen. Bij mensen veroorzaken te hoge concentraties symptomen zoals irritatie van de luchtwegen en ogen en hoofdpijn. Hoge ozonconcentraties zijn vooral schadelijk voor de longen tijdens lichamelijke inspanning zoals sport of zware arbeid. Daarom heeft de EU grenswaarden vastgesteld voor dit schadelijke gas: Als het ozonniveau onder 110 microgram per kubieke meter lucht per uur blijft, wordt het niet als schadelijk voor de mens beschouwd. Als het uurgemiddelde van ozon 180 microgram per kubieke meter lucht is, wordt de bevolking geïnformeerd; als het 200 microgram of meer is, ervaren mensen symptomen; als het 360 microgram of meer is, zijn er ernstige gezondheidsrisico's. Vorig jaar werd de informatiedrempel in Duitsland verschillende keren overschreden. Als de ozonniveaus te hoog zijn, dreigt er ook een rijverbod, zoals al het geval is in Frankrijk tijdens bijzonder warme zomers.