Lage-emissiezones en emissienormen: Een vooruitblik voor 2023
Het nieuwe jaar staat voor de deur, en daarmee ook veel vernieuwingen voor lage-emissiezones en de regelgeving die de bijbehorende toegang voor voertuigen regelt. Er komt ook een nieuwe EU-emissienorm aan om de emissienormen voor alle nieuwe registraties in de toekomst vast te leggen. Wordt 2023 een goed jaar voor minder vervuilende stoffen in het verkeer? Of zullen de nieuwe regels geen echt positief effect hebben op het milieu?
Er zijn momenteel meer dan 600 lage-emissiezones in dertien verschillende landen in Europa - waarvan 72 alleen al in Duitsland. Naar verwachting zullen er elk jaar meer zones of nieuwe en strengere regels bijkomen om de ecologische voetafdruk van de transportsector te verkleinen. Het komende jaar zullen steden en gemeenten doorgaan op de ingeslagen weg en de uitstoot van verbrandingsmotoren - maar ook van voertuigen met alternatieve aandrijfsystemen - strenger controleren.
Wat betreft de lage-emissiezone en de inrijregel worden vooral in Frankrijk en Spanje veranderingen doorgevoerd. Terwijl de aanscherping van de regels voor de lage-emissiezone in Parijs is uitgesteld tot juli 2023, zal de toegang tot veel andere Franse zones in het voorjaar verder worden beperkt. In Montpellier heeft elke auto vanaf januari een sticker 4 nodig om binnen de lage-emissiezone te rijden. Alleen vrachtwagens, minibussen en touringcars mogen nog met sticker 3 de zone in. Daarentegen wordt sticker 4 verboden voor vrachtwagens en bussen in Nice - en sticker 5 voor bestelwagens en auto's - een verkeersbeperking die volgens de autoriteiten twee- en driewielers moet ontzien, althans in het begin. Op dezelfde manier - d.w.z. met uitsluiting van twee-, drie- en vierwielers - zullen voertuigen met stickers 4 en 5 vanaf januari ook niet meer worden toegelaten in Reims. Dit in tegenstelling tot wat gepland is voor de stad Rouen. Daar wordt het verbod op voertuigen met stickerklasse 3, dat vanaf januari geldt, vanaf 1 september 2023 uitgebreid naar gemotoriseerde twee-, drie- en vierwielers. In Straatsburg worden vanaf volgend jaar zelfs alle voertuigen in emissieklasse 4 uit de milieuzone geweerd. De milieuzoneregels in Toulouse, waar voorheen alleen vrachtwagens en bestelwagens onder het rijverbod voor de vervuilingsgroepen 4 en 5 vielen, worden ook aangescherpt. Deze regels gelden vanaf januari voor alle voertuigcategorieën. De grootste veranderingen zullen echter plaatsvinden in de steden Grenoble en Lyon. Hier zullen in de loop van het jaar namelijk twee zones worden ingesteld. Vanaf juli volgend jaar zal het verkeer in Grenoble niet langer uitsluitend voor vrachtwagens en bestelwagens worden geregeld. Een extra lage-emissiezone, kleiner dan de huidige, zal de toegang van auto's zonder sticker 4 verbieden. De stad Lyon zal ook een tweede, grotere milieuzone creëren: Deze moet op 1 september klaar zijn.
Ook in Spanje werd dit jaar een besluit genomen ten gunste van schone lucht. Alle steden met meer dan 50.000 inwoners moeten een zogenaamde "Zona de Bajas Emisiones" instellen. Dat zijn in totaal 149 Spaanse steden die onder de maatregel vallen en volgend jaar verder moeten gaan met het plannen van lage-emissiezones. Maar hoewel de meeste steden in de korte tijd voorstellen hebben gedaan, is er nog niets besloten. Daarentegen is de uitvoering van plannen in sommige gemeenten in de directe omgeving van de grote steden Barcelona en Madrid relatief ver gevorderd. Het is zeer waarschijnlijk dat daar in januari een zone zal zijn die gebaseerd is op de beperkingen van de twee metropolen. Het gaat dan bijvoorbeeld om de gemeenten San Cugat de Valles, Alcobendas en San Joan Despi. Grotere steden zoals Ciudad Real en Algeciras hebben ook de invoering van een lage-emissiezone aangekondigd. Het is dan ook te verwachten dat er het komende jaar een ware stortvloed aan nieuwe lage-emissiezones in Spanje zal komen. En er zullen ook snel veranderingen komen in de milieuzones die al actief zijn. In Madrid mogen voertuigen zonder Spaanse sticker bijvoorbeeld niet meer op de ringweg M-30 rijden. Alleen bewoners van de milieuzone binnen de M-30 zullen op de M-30 mogen rijden, zelfs als ze geen sticker hebben - maar zonder toegang te krijgen tot de rest van het gebied in dit geval.
Andere EU-landen zoals Denemarken en Duitsland plannen ook verdere stappen om de verkeersuitstoot het komende jaar te verminderen. Vanaf 1 juli 2023 moeten bestelwagens (N1) die voor het eerst zijn geregistreerd vóór 1 september 2016, worden geregistreerd om legaal een Deense lage-emissiezone te mogen binnenrijden.
In München, Duitsland, wordt het gebied van de lage-emissiezone op zijn beurt uitgebreid vanaf februari volgend jaar en wordt een extra dieselrijverbod ingesteld voor Euro 4-voertuigen.
Later in het jaar, vanaf oktober 2023, wordt zelfs een strenger rijverbod voor Euro 5-voertuigen van kracht. Daarentegen is de invoering van een tijdelijke zone in België, waar de instelling van een emissiebeschermingsgebied voor heel Wallonië gepland was voor januari, uitgesteld tot waarschijnlijk het voorjaar van 2024. Daarentegen is er geen nieuws uit buurland Nederland over strengere of nieuwe milieuzoneregels volgend jaar. In plaats daarvan komt de datum waarop voertuigen met verbrandingsmotoren volledig uit de milieuzones worden geweerd steeds dichterbij: De geplande sluitingsdatum is 1 januari 2025, wanneer de steden Almere, Alphen am Rhein, Amersfoort, Apeldoorn, Assen, Deventer, Dordrecht, Ede, Enschede, Gouda, Haarlemmermeer, Heerlen, Hilversum, Hoorn, Nijmegen, Schiedam, Venlo, Zaanstad en Zwolle aan de beurt zijn.
Polen boekt ook vooruitgang op het gebied van lage-emissiezones. In 2024 en 2026 worden er emissiearme zones ingevoerd in Warschau en Krakau.
Er komt ook nieuwe regelgeving van de top van de Europese Unie - hoewel deze niet direct vanaf 2023 van kracht wordt. Het belangrijkste punt is de goedkeuring van de lang besproken volgende emissienorm, de zogenaamde Euro7, die bedoeld is om toekomstige emissienormen vast te stellen. Deze norm zal vanaf 2025 gelden voor auto's en bestelwagens en vanaf 2027 voor vrachtwagens en bussen. Volgens deze norm zullen alle voertuigen - inclusief elektrische auto's of voertuigen met brandstofcelaandrijving - worden onderverdeeld in strengere emissieklassen met als doel hun emissiestatus beter weer te geven en dus verschillende uitlaatgassen onder controle te houden. De uitgebreidere emissienorm heeft niet alleen betrekking op uitlaatgassen van motoren, maar ook op fijnstof en stikstofoxiden afkomstig van slijtage van banden en remmen. De grenswaarden die hiervoor zijn vastgesteld, zijn echter lager dan verwacht. Volgens milieudeskundigen zijn ze zelfs "in sommige gevallen lager dan de Euro 6-emissienorm die sinds 2015 van kracht is". Zowel benzine- als dieselvoertuigen mogen bijvoorbeeld maximaal 60 milligram stikstofoxide per kilometer uitstoten. Dit is geen significante verlaging van de waarden, maar het zou kunnen leiden tot een stijging van de voertuigprijzen. Als gevolg van de implementatie van de toekomstige emissienormen zullen nieuwe auto's ongeveer 150 euro meer gaan kosten voor personenauto's en maar liefst 2700 euro meer voor grote voertuigen.
Een ongewenste ontwikkeling voor de automarkt, maar vooral voor potentiële toekomstige autobezitters - wat twijfels oproept over de efficiëntie van de geplande maatregelen op nationaal en Europees niveau. Is er een goede kans dat het jaar 2023 de transportwereld een stap dichter bij een schone toekomst brengt? Of zijn de nieuwe regels vanuit milieuoogpunt ineffectief en niet meer dan bureaucratische complicaties? Tot op zekere hoogte is het duidelijk dat meer, grotere en strenger gereguleerde milieuzones het vrije verkeer van vervuilende voertuigen en dus hun vervuilingsniveaus zouden verminderen. Ook zouden geregistreerde voertuigen, zodra Euro 7 van kracht wordt, aan strengere normen moeten voldoen en dus minder vervuilende stoffen produceren. Tegelijkertijd vragen deskundigen, politici en burgers zich echter af of deze onafhankelijk van elkaar ingevoerde maar onderling verbonden maatregelen voldoende zijn om de vele verkeersemissies die nog steeds worden uitgestoten te compenseren.
Misschien moeten er nog strengere maatregelen worden ingevoerd. Maatregelen die niet alleen indirect oproepen tot het afstappen van verbrandingsmotoren - waarvan de registratie vanaf 2035 ook in de EU verboden is - maar die ook sociaal en ecologisch duurzamere alternatieven aandragen. Of, om het anders te zeggen: de transportwereld heeft een 360-graden revolutie nodig als we de manier waarop we ons mobiliteit voorstellen willen aanpassen om de klimaatdoelstellingen te halen. Nieuwe regels in 2023 en een nieuwe emissienorm die er eindelijk komt, zouden een goed begin kunnen zijn. Alleen de tijd zal leren of dit voldoende zal zijn.
Ondertussen mogen de lage-emissiezones die al bestaan in Duitsland en de rest van Europa niet worden vergeten. Zoals altijd kun je alle informatie vinden op onze website en in de Green-Zones app.