Lage-emissiezones: Uitfasering verbrandingsmotoren voor vrachtwagens vóór 2040

De beslissing om de Europese automarkt en -industrie te laten stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen is al genomen. De uitfasering van de zogenaamde verbrandingsmotor is nog maar een paar stappen verwijderd van zijn definitieve besluit en inwerkingtreding. Dit heeft echter alleen betrekking op personenauto's en bestelwagens. Vanaf 2035 mogen alleen nog gebruikte diesel- en benzineauto's en bestelwagens rijden, terwijl alle nieuwe registraties de verbrandingsmotor achter zich zullen laten. Aan de andere kant is de toekomst voor grote voertuigen met verbrandingsmotoren, zoals vrachtwagens en bussen, onduidelijk. Voor deze voertuigen is de omschakeling naar milieuvriendelijkere motoren veel moeilijker - vooral door een gebrek aan technische alternatieven die een groene omschakeling voor deze voertuigcategorieën moeilijker en duurder maken.  

Er beginnen echter concretere plannen te komen over hoe zelfs de grootste en meest vervuilende voertuigen de overstap zullen maken naar een groenere transporttoekomst. Op zijn vroegst in 2040 zou de verbrandingsmotor ook voor vrachtwagens en bussen uitgefaseerd kunnen zijn. Dit is het resultaat van een onlangs gepubliceerd document van de EU-Commissie over de herziening van de CO2-grenswaarden voor zware bedrijfsvoertuigen. De EU werkt aan een geleidelijke vermindering van de uitstoot door vrachtwagens en andere grote bedrijfsvoertuigen met verbrandingsmotoren op de weg. Vrachtwagens, stadsbussen en touringcars alleen al zijn verantwoordelijk voor 25% van de uitstoot van broeikasgassen door het wegvervoer. Daarom is het belangrijk om wetgeving op te stellen tegen verkeersgerelateerde emissies - en om nieuwe regelgeving in te voeren. Met het oog hierop is de Commissie momenteel van plan om nieuwe vrachtwagens te verplichten om tegen 2040 90% minder emissies uit te stoten (in vergelijking met 2019). Kleinere doelstellingen, zoals CO2-reducties van 45% en 65%, moeten vanaf 2030 en 2035 worden bereikt. Ondertussen moeten bussen - waar alternatieve aandrijvingstechnologieën succesvoller zijn dan bij andere zware voertuigen - al in 2030 emissievrij zijn. EU-financieringsprogramma's zijn bedoeld om steden te helpen hun wagenpark voor te bereiden op de ommekeer in het vervoer. 

Maar, zoals de Duitse vereniging van de auto-industrie (VDA) zelf benadrukt, er moet in heel Europa een toereikende infrastructuur van elektrische oplaad- en waterstoftankstations voor zware bedrijfsvoertuigen worden opgezet. Alleen dan kunnen deze plannen worden uitgevoerd. Plannen die echter tegelijkertijd een verschil kunnen maken voor de bescherming van het milieu, komen te laat. Zelfs als ze tot in de kleinste details worden nageleefd, zou een de facto uitfasering van verbrandingsmotoren voor grote voertuigen in 2040 "te laat zijn voor het klimaat, gezien een gemiddelde levensduur van vrachtwagens van 18 jaar" - bekritiseert onder andere de milieuorganisatie Transport & Environment (T&E). De mening van de Europese Unie of de lidstaten over het uitfaseren van verbrandingsmotoren kan echter nog verschillende keren veranderen.

Tot die tijd zullen vrachtwagens met verbrandingsmotoren geregistreerd blijven en deel blijven uitmaken van de EU-markt. Sommige Europese landen zullen echter al voor het verbod op verbrandingsmotoren verdere maatregelen nemen om de milieu-impact van zware voertuigen zoals vrachtwagens te verminderen. Hoewel het verbod op vrachtwagens met verbrandingsmotor waarschijnlijk pas in 2040 van kracht wordt, zullen dieselvrachtwagens en -bussen al veel eerder uit de grote steden van de Unie worden geweerd - door steeds meer rijverboden en opkomende Zero Emission Zones (ZEZ). Of gedwongen worden om over te schakelen op alternatieve brandstoffen in het belang van milieubescherming. Frankrijk, Nederland, België, Duitsland en Zweden, bijvoorbeeld, plannen de vroege en geleidelijke invoering van strengere rijverboden voor voertuigen met inwendige verbranding, inclusief vrachtwagens. 

In Parijs worden alle dieselvoertuigen vanaf 2025 verboden als onderdeel van een sticker 2-verbod. Dit zal in de jaren daarna worden geïntensiveerd met een verbod op sticker 1 vanaf 2030 - wat uiteindelijk zal betekenen dat alle auto's met verbrandings-, hybride- en gasmotoren worden verboden. Alleen elektrische en waterstofvoertuigen met een E-sticker zijn dan nog toegestaan op de weg. Naast de Franse hoofdstad zal ook Lyon strengere wetten aannemen op het gebied van verkeersemissies. Uiterlijk vanaf september 2027 wordt ook hier sticker 2 verboden. 

Nederland wil nog verder gaan. Steden als Amsterdam, Arnhem, Delft, Den Haag, Eindhoven, Haarlem en Rotterdam willen al in 2025 alle voertuigen met verbranding verbieden. Hier wordt namelijk een zero-emissiezone van kracht. Veel meer steden zullen dit voorbeeld volgen. In sommige gevallen, zoals in Almere, zal de ZEZ pas worden ingevoerd na een strenger verbod op verbrandingsvoertuigen voor alle vracht- en bestelwagens - en pas later, rond 2030, worden omgezet in een zero-emissie zone voor alle voertuigen.  

Brussel in België scherpt de regels ook geleidelijk aan, zodat vanaf 2025 ook vrachtwagens (N2 en N3) en motorfietsen (L) onder het rijverbod zullen vallen. Bovendien zal het verkeer van alle diesel- en benzineauto's met de momenteel beste uitlaatgasnorm - Euro6d - al 10 jaar later in de hoofdstad worden verboden, tussen 2035 en 2036. Of hier vanaf 2035 ook een zero-emissiezone wordt ingevoerd, is op dit moment nog onduidelijk. Als alternatief zou de stad kunnen besluiten om het autoverkeer alleen te beheren en te beperken door middel van de aankomende Euro7-emissienorm.  

In Duitsland is het daarentegen de stad Berlijn die van plan is om een ZEZ in te voeren - mogelijk vanaf 2030, wanneer alleen elektrische voertuigen in de straten van het stadscentrum mogen rijden, zoals voorgesteld door de transportsenator van de stad, Bettina Jarasch (Groenen). De definitieve beslissing is echter nog niet genomen. Of de Duitse metropool een sterker standpunt zal innemen over het uitfaseren van de verbrandingsmotor zal inderdaad sterk afhangen van de politieke dynamiek die zich de komende jaren ontwikkelt in het stadsbestuur.

Zweden daarentegen lijkt meer vertrouwen te hebben in zijn stappen. Stockholm werkt al lange tijd aan uitgebreide plannen voor strengere verkeersregulering. Dit moet al het verkeer in het centrum van de stad emissievrij maken in 2030 - en tegelijkertijd ook verminderen. De verkeersstroom moet met 30 procent worden verminderd ten opzichte van 2017.  Als eerste stap worden delen van het stadscentrum vanaf 2024 echter tot milieuzone Klasse 3 verklaard. Alleen elektrische auto's en de zuinigste benzinevoertuigen mogen dan nog in de lage-emissiezone rijden. Hiervoor is een enorme uitbreiding van de elektrische infrastructuur gepland, met ongeveer 100.000 oplaadpunten in de hele stad. 

Veel andere steden over de hele wereld zijn echter bezig om vergelijkbare vooruitgang te boeken in de richting van een klimaatvriendelijker klimaatbeleid - met als doel om nog steeds te kunnen voldoen aan de limieten van het Klimaatakkoord van Parijs. Op dit moment hebben 36 grote steden wereldwijd toegezegd om emissievrije zones te creëren tegen 2030. Hiertoe behoren niet alleen steden als Berlijn, Amsterdam en Parijs - waarvan de plannen al bekend zijn - maar ook Lissabon (Portugal), Milaan (Italië), Istanbul (Turkije) en vele andere steden buiten de EU. Bindende besluiten zijn hier echter nog niet gevonden en in de komende jaren zullen deze duidelijkere doelen stellen voor groenere vervoersomstandigheden.  In principe is het echter duidelijk dat het wegverkeer over het algemeen moet afnemen in termen van volume en uitstootcapaciteit, en dat zware voertuigen zoals vrachtwagens ook steeds meer te maken zullen krijgen met milieuvriendelijke transportmaatregelen. 

Veel van deze maatregelen, zoals rijverboden en lage-emissiezones, zijn op dit moment al van kracht in heel Europa. Zoals altijd is alle informatie die je nodig hebt beschikbaar op onze website en in de Green Zones app.