Strefa ekologiczna to określony obszar w mieście lub regionie, który jest chroniony przepisami i ograniczeniami w celu poprawy jakości powietrza. Strefy te są zwykle ustanawiane w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń, takich jak tlenki azotu i cząstki stałe, które są odpowiedzialne za złą jakość powietrza w wielu miastach.

W tych strefach obowiązują określone zasady dostępu pojazdów w oparciu o ich emisję. Może to obejmować wprowadzenie zakazów jazdy dla niektórych typów pojazdów, takich jak starsze pojazdy z silnikiem diesla, lub obowiązek stworzenia ekologicznego oznakowania dla pojazdów. Ta etykieta, którą należy umieścić na pojeździe, potwierdza, że pojazd spełnia obowiązujące przepisy dotyczące emisji spalin i w związku z tym jest uprawniony do jazdy w strefie ekologicznej.

Wprowadzenie stref niskiej emisji doprowadziło do znacznej poprawy jakości powietrza w wielu miastach. Zaobserwowano, że w tych strefach zmniejszono emisję tlenków azotu i pyłów zawieszonych, co wpłynęło na poprawę zdrowia mieszkańców. Zmniejszyła się również liczba chorób układu oddechowego oraz chorób układu krążenia.

Jednak nie tylko samo wprowadzenie stref ekologicznych może doprowadzić do poprawy jakości powietrza. Konieczne jest podjęcie dalszych środków w celu ogólnego zmniejszenia emisji. Obejmuje to na przykład promowanie mobilności elektrycznej, zwiększanie efektywności energetycznej i tworzenie alternatywnych środków transportu, takich jak rowery i transport publiczny.

Strefy ekologiczne są ważnym narzędziem poprawy jakości powietrza w miastach i regionach oraz zmniejszenia wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie mieszkańców. Są one stosowane w wielu krajach europejskich i wykazano, że mają pozytywny wpływ na jakość powietrza.

Strefy ekologiczne znane są również w innych krajach jako Environmental Zones, Clean Air Zones (Anglia), Miljøzone (Dania), Miljözon (Szwecja), Lavutslippssone (Norwegia), Alacsony Kibocsátási Övezet (Węgry), Zona ambientale (Włochy), Umweltzonen (Niemcy), Milieuzones (Holandia), ZFE - Zone à Faibles Émissions (Francja) i Lage-emissiezone (Belgia), ZBE - Zona de baixes emissiones (Hiszpania).

Strefa zimowa: Istnieją strefy środowiskowe, które są aktywne tylko sezonowo lub mają bardziej restrykcyjne zasady w określonych miesiącach. Oznacza to, że strefy te są aktywne np. od 15 września do 15 kwietnia następnego roku. Poza tym okresem nie ma lub są mniej restrykcyjne ograniczenia w prowadzeniu pojazdów i można jeździć swobodnie. Jednym z krajów o wielu strefach zimowych są Włochy. 

ZEZ to skrót od "Zero Emission Zone", co po niemiecku oznacza "Null-Emissions-Zone". ZEZ to określony obszar w mieście lub regionie, w którym dozwolone są wyłącznie pojazdy o zerowej emisji. Oznacza to, że w tych strefach dozwolone są wyłącznie pojazdy elektryczne, wodorowe i inne pojazdy z alternatywnymi napędami, które nie emitują zanieczyszczeń.

Wprowadzenie ZEZ-ów jest elementem działań zmierzających do poprawy jakości powietrza w miastach i regionach oraz zmniejszenia wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie mieszkańców. Dzięki ograniczeniu dostępu pojazdów o wysokiej emisji w tych strefach, poprawia się jakość powietrza.

Niektóre miasta i regiony już rozpoczęły wdrażanie ZEZ, inne zaś zaplanowały to w najbliższej przyszłości. Przykładami miast, które zaplanowały ZEZ są Londyn, Madryt i Paryż.

Należy zauważyć, że wprowadzenie ZEZ-ów nie tylko poprawia jakość powietrza, ale także pomaga w przeciwdziałaniu zmianom klimatu poprzez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Jest to również sposób na wsparcie przemian w transporcie poprzez zachęcanie do korzystania z pojazdów elektrycznych i innych pojazdów o zerowej emisji.

ZPA (francuski: Zone de Protection de l'Air) to obszar ustanowiony przez rząd w celu poprawy jakości powietrza i zmniejszenia wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie publiczne. Strefy te są zwykle ustanawiane na obszarach miejskich lub w pobliżu dużych zakładów przemysłowych lub elektrowni, które są uważane za głównych emitentów zanieczyszczeń powietrza. Strefy ochrony powietrza istnieją w różnych krajach o różnej charakterystyce i nazywane są również strefami antysmogowymi.

Strefy ZPA nie obowiązują na stałe, a są aktywne tylko podczas złej pogody i przy dużym zanieczyszczeniu powietrza. W strefach ZPA obowiązują surowsze zasady dotyczące emisji z zakładów przemysłowych, elektrowni i innych dużych emitorów zanieczyszczeń powietrza, takich jak ruch drogowy. 
Przepisy te mają na celu zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, takich jak tlenki azotu i cząstki stałe, które są odpowiedzialne za złą jakość powietrza w wielu miastach. Zanieczyszczenia te mogą wpływać na zdrowie, zwłaszcza na układ oddechowy i płuca, a nawet prowadzić do śmiertelnych chorób układu krążenia. 

Rząd regularnie monitoruje i dokonuje przeglądu jakości powietrza w strefach ZPA i w razie potrzeby podejmuje dalsze działania w celu ograniczenia emisji i poprawy jakości powietrza. Może to obejmować szeroko zakrojone zakazy dotyczące niektórych pojazdów, odznaki ekologiczne i/lub normy Euro.

ZPAd (z francuskiego: Zone de protection de l'air départementale) to strefy ochrony powietrza, które dotyczą całego departamentu. W porównaniu do stref ZPA, strefy ZPAd nie mają konkretnych granic. Nie jest możliwe określenie z wyprzedzeniem, w których lokalnych obszarach w obrębie ZPAd wystąpią ograniczenia w ruchu drogowym spowodowane uciekającym szczytem zanieczyszczeń powietrza. Odpowiedni dekret wstępny przewiduje konkretne ograniczenia ruchu w przypadku szczytu zanieczyszczenia powietrza, tak więc obszar w obrębie departamentu, w którym podejmowane są wówczas konkretne działania, określany jest dopiero w konkretnym, policyjnym dekrecie. Konkretne działanie może dotyczyć nawet całego działu.

W każdym przypadku właściwy prefekt departamentu jest odpowiedzialny za wprowadzenie zakazu prowadzenia pojazdów w razie potrzeby (np. w jednej lub kilku gminach, na autostradzie lub w całym departamencie) na podstawie danych przekazanych mu przez regionalny instytut ochrony powietrza. W tych przypadkach decydują się również winiety Certificat qualité de l'Air, które muszą być wyłączone z ruchu.

ZTL (z włoskiego: Zona a Traffico Limitato) to określony obszar w mieście lub regionie, gdzie dostęp pojazdów jest ograniczony lub zmniejszony w celu zmniejszenia ruchu i emisji. Strefy te są często ustanawiane w historycznych centrach miast lub w dzielnicach mieszkaniowych w celu poprawy jakości życia mieszkańców oraz zmniejszenia hałasu i zanieczyszczeń spalinami.

Na przykład w ZTL mogą obowiązywać zakazy prowadzenia niektórych rodzajów pojazdów, takich jak starsze pojazdy z silnikiem Diesla, lub ograniczenia dostępu w określonych porach dnia. Może być również konieczne posiadanie specjalnego zezwolenia lub pozwolenia na parkowanie, aby jeździć w tych strefach.

Dostęp do ZTL jest zwykle kontrolowany za pomocą elektronicznych systemów monitoringu, takich jak kamery lub pętle indukcyjne. Właściciele pojazdów, którzy łamią przepisy, ryzykują wysokie kary.

Wprowadzenie ZTL doprowadziło do zmniejszenia ruchu w wielu miastach.