Sinds begin 2020 mogen veel vrachtwagens niet meer door Tirol in Oostenrijk rijden, ook al voldoen ze aan de nieuwste Euronorm. Voertuigen van en naar Tirol worden echter niet getroffen door het verbod. Dit is ongelijke behandeling, waarvoor Italië nu juridische stappen wil ondernemen.
De Brenner-snelweg in Tirol is een van de belangrijkste noord-zuidassen in Europa. In 2021 maakten er bijvoorbeeld ongeveer 2,5 miljoen vrachtwagens gebruik van en de trend stijgt. Dit is meer dan twee keer zoveel als vergelijkbare Zwitserse verbindingen. Niet in de laatste plaats vanwege de hoge tol in Zwitserland wordt de Brenner-snelweg ook gebruikt als alternatieve snelweg voor veel transporten.
Het enorme doorgaande verkeer op de Brenner leidt tot ernstige congestie. Hoge niveaus van luchtvervuiling, geluidsoverlast en lange files zijn het gevolg. Daarom heeft Tirol enige tijd geleden sectorale rijverboden ingesteld.
Deze verboden gelden voor vrachtwagens van meer dan 7,5 ton die voor het eerst zijn geregistreerd vóór 31.8.2018. Dit betekent dat ook veel Euro6-voertuigen worden verboden, die eigenlijk voldoen aan de nieuwste Euro-norm met navenant lage emissies. Het sectorale verbod geldt voor het vervoer van bepaalde goederen, zoals rondhout, stenen en aarde, karton, tegels en marmer, maar ook voor het vervoer van graan en dat van bepaalde soorten voertuigen, zoals auto's, motoren en bestelwagens tot 3,5 ton. Het twistpunt: het verbod geldt alleen voor transitoverkeer, dat wil zeggen vrachtwagens die tussen Duitsland en Italië rijden. Het verbod geldt niet voor bronverkeer, d.w.z. voertuigen die van en naar Tirol rijden of in Tirol geladen en gelost worden.
Italië ziet dit onderscheid tussen transito- en bronverkeer als een schending van de Europese verdragen over het vrije verkeer van goederen en concurrentie. Al in maart 2021 hadden 13 transport- en logistieke verenigingen uit de hele EU de EU aangeschreven met de dringende eis om in te grijpen tegen de verdragsschendingen in Tirol. De EU houdt echter nog steeds een slag om de arm. Daarom wil Italië nu een klacht indienen bij het Europees Hof van Justitie. Eerst moet Italië een verzoekschrift indienen waarin het eist dat de Europese Commissie het probleem aanpakt. De EU moet dan binnen drie maanden een standpunt innemen en de betrokken staten de kans geven om ook een standpunt in te nemen. Als de EU niet binnen drie maanden reageert, kan een zaak aanhangig worden gemaakt bij het Europees Hof van Justitie.
Sinds de invoering van het sectorale rijverbod in 2020 verhardt de situatie dus steeds meer. Een oplossing is niet in zicht. Het verhogen van de tol op de Brenner-snelweg zou een aanpak kunnen zijn om het omleidingsverkeer vanuit Zwitserland te verminderen en zo de Brenner-snelweg te ontlasten. De hoogte van de tol in EU-landen is echter sterk gereguleerd en kan niet zomaar worden verhoogd. Bovendien stellen landen als Italië dat de tolkosten een enorme last zouden zijn voor transportbedrijven en de industrie hard zouden treffen.
Volgens de Tiroolse regering zouden alle betrokken landen eerst het probleem van de verkeersopstoppingen en de daarmee gepaard gaande problemen voor de burgers en het milieu moeten erkennen. Alleen als staten als Duitsland en Italië dat doen en bijvoorbeeld investeren in het verplaatsen van goederen naar het spoor, kan Tirol ontlast worden.
Niettemin: de ongelijke behandeling van transito- en bronverkeer wijst op een duidelijke ongelijke behandeling waarvan Tirol massaal profiteert. Hoe de EU dit ziet, valt nog te bezien.