Er ontstaat vaak controverse rond de invoering van nieuwe rijverboden. In Spanje en Frankrijk is het verzet echter zo luid geworden dat de invoering is uitgesteld, zo niet helemaal afgeblazen.
Milieuvriendelijke transportmaatregelen worden vaak optimistisch onthaald. Het instellen van lage-emissiezones, bijvoorbeeld, waar vervuilende voertuigen worden geweerd, wordt gezien als een positieve stap naar een groenere toekomst. Er zijn echter net zo veel tegenstanders van dergelijke initiatieven - in sommige steden, met name in Frankrijk en Spanje, stuit de invoering van nieuwe lage-emissiezones momenteel op hevig verzet van zowel lokale overheden als burgers.
In Spanje moeten veel gemeenten voor 2023 lage-emissiezones instellen als onderdeel van de nieuwe klimaatwet. Alle gemeenten met meer dan 50.000 inwoners en gemeenten met meer dan 20.000 inwoners worden verplicht om specifieke regels in te voeren om het verkeer in bepaalde gebieden te beperken en zo de schadelijke uitstoot te beperken. De Spaanse Federatie van Gemeenten en Provincies (FEMP) roept de regering op om de invoering van deze verplichting met minstens een jaar uit te stellen. De reden hiervoor is dat het koninklijk besluit dat de minimumvereisten vastlegt waarop de wetten op gemeentelijk niveau dan gebaseerd moeten zijn, nog steeds ontbreekt. Zonder wettelijk kader is het volgens de FEMP dan ook onmogelijk om de nieuwe regelgeving zoals oorspronkelijk gepland tegen het einde van het jaar uit te vaardigen.
Sommige milieuorganisaties geloven dat de echte reden voor een dergelijk verzoek eigenlijk een andere is. Zij geloven dat hoewel de meeste gemeenten uiteindelijk de plannen van de klimaatveranderings- en energietransitiewet zullen aannemen, dit de komende maanden niet zal gebeuren. "Er zijn verkiezingen in mei en ze zullen geen verkeersbeperkingen opleggen vijf maanden van tevoren," legt Carmen Duce van Ecologistas en Acción uit. Bijgevolg zullen alle middelen om deze doelen te bereiken waarschijnlijk niet onmiddellijk worden geactiveerd, maar pas daarna. Dit is zeker een gevolg van de angst van burgemeesters en kandidaten om de steun van hun kiezers te verliezen. Volgens enquêtes is dit echter een mogelijk ongegronde angst. De meerderheid van de burgers is namelijk voorstander van het terugdringen van het gebruik van auto's met verbrandingsmotoren vanwege hun grote impact op het milieu.
In 18 steden in Spanje zijn verschillende vrijwilligersgroepen, gecoördineerd door Greenpeace, zelfs de straat opgegaan om hun burgemeesters eraan te herinneren dat ze tegen 2023 nieuwe lage-emissiezones moeten toestaan. Volgens hen is de opening van de nieuwe lage-emissiezones een belangrijke stap "voor het uitbannen van emissies die schadelijk zijn voor het milieu en de gezondheid". Een "historische mijlpaal" die gevierd moet worden - en niet verzacht door de "passiviteit en het gebrek aan ambitie" van de gemeenteraadsleden. Vooral omdat, volgens een rapport van Greenpeace, 52% van de Spanjaarden in steden woont waar de niveaus van verontreinigende stoffen zoals stikstofdioxide hoog blijven - met aanzienlijke gevolgen voor de gezondheid van de burgers. Een kritieke situatie die niet vanzelf zal afnemen als er geen maatregelen worden genomen om het verkeer terug te dringen. Het ziet er echter naar uit dat "het decreet voorlopig in de la blijft liggen", geeft Duce toe.
Maar het veelvuldige uitstel is niet de enige reden tot bezorgdheid voor de voorstanders van de invoering van lage-emissiezones. In de Franse stad Toulouse bijvoorbeeld is de situatie zo gespannen dat drie auto's van het stadsbestuur in brand zijn gestoken uit protest tegen de lage-emissiezone. Sinds het voorjaar mogen alle voertuigen met de sticker Vignette 5 het centrum van de stad niet meer in, wat tot onvrede leidde bij veel burgers. Er zijn nog steeds veel eigenaren van oudere auto's die zich gestraft voelen door de nieuwe regels en er daarom niet aan willen voldoen.
Net als in Spanje zijn ook in Frankrijk burgers gemobiliseerd om te protesteren. Maar niet om druk uit te oefenen op lokale autoriteiten om zich te houden aan het wettelijke tijdschema voor de invoering van lage-emissiezones, maar om op te roepen tot de afschaffing ervan. Het initiatief "40 Miljoen Automobilisten" reist bijvoorbeeld door heel Frankrijk en verzamelt getuigenissen van "iedereen die zal lijden onder de milieuzones" in een soort documentairefilm. Het doel is ook om lokale politici bewust te maken van de behoeften van burgers, legt Pierre Chasseray, algemeen afgevaardigde van de vereniging, uit. Hij hoopt dat ze uiteindelijk zullen kiezen voor uitstel tot 2030. Dit zou burgers de tijd moeten geven om te investeren in milieuvriendelijkere voertuigen en tegelijkertijd steden de kans moeten geven om openbaarvervoersnetwerken uit te breiden en te optimaliseren.
En het is waar dat er onmiddellijk een reeks aanvullende maatregelen moet worden geïmplementeerd om het succes van de nieuwe lage-emissiezones in Frankrijk en Spanje, maar uiteindelijk in heel Europa, mogelijk te maken. Betaalbare elektrische mobiliteit, betrouwbaar openbaar vervoer en een stad die veilig is voor voetgangers en fietsers - worden nog steeds beschouwd als de belangrijkste strategieën waar Spaanse en Franse gemeenten naar zouden moeten kijken om het idee van auto-arme zones beter aanvaardbaar te maken voor de bewoners. Naast een verbod op verbrandingsmotoren zijn dit ook efficiënte middelen om een echte groene vervoerstransitie naar schonere mobiliteit te bewerkstelligen.
Zeker, de steden in Spanje en Frankrijk zouden er goed aan doen om naar hun burgers te luisteren, althans gedeeltelijk. In de tussentijd mogen ze echter het doel niet uit het oog verliezen, namelijk het bestrijden van vervuiling in het kader van de regelgeving voor klimaatbescherming. In die zin is het voortdurend uitstellen van deadlines of het wijzigen van implementatieplannen geen goed idee voor de Spaanse en Franse gemeenschappen, voor hun burgers - en uiteindelijk voor de planeet.