Hoge temperaturen bevorderen de vorming van verontreinigende stoffen. De Wereld Meteorologische Organisatie waarschuwt dat een verdere verslechtering van de luchtkwaliteit te verwachten is. Een uitbreiding van lage-emissiezones kan de luchtvervuiling verder terugdringen.
Ondanks sommige ontkenners is het nu duidelijk dat klimaatverandering echt is en geen goed nieuws brengt. Naarmate de opwarming van de aarde voortschrijdt, worden de gevolgen voor het milieu, de lucht en uiteindelijk de bevolking duidelijker en opvallender. Vooral de luchtkwaliteit, zowel binnen als buiten steden, lijkt in een alarmerend tempo te verslechteren.
De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) waarschuwde hiervoor afgelopen woensdag op Clean Air Day. In haar rapport legde ze uit welk reëel gevaar de verwachte wisselwerking tussen vervuiling en opwarming van de aarde zou vormen voor honderden miljoenen mensen. Door meer en intensere hittegolven en droogtes te veroorzaken, heeft klimaatverandering een direct effect op de luchtkwaliteit. Dit komt doordat de niveaus van vervuilende stoffen gevoelig zijn voor atmosferische omstandigheden - zoals zonnestraling, windsterkte en temperaturen, legt WMO-chef Petteri Taalas uit.
Een van de verontreinigende stoffen waarvoor de Wereld Meteorologische Organisatie in het bijzonder waarschuwt, is ozon. Ook bevorderd door hoge temperaturen, bereikt dit belangrijke atmosferische spoorgas nu ook piekwaarden dicht bij de grond. Er zijn ongekende niveaus gemeten, vooral in deze extreem warme zomer. Deskundigen maken zich ook zorgen over het grote aantal bosbranden dat wereldwijd wordt geregistreerd en dat ook een indirect gevolg is van de opwarming van de aarde. Volgens de Europese aardobservatiedienst Copernicus was de uitstoot door bosbranden in Europa deze zomer hoger dan ooit tevoren sinds 2007. Een trend die niet lijkt te vertragen. Bosbranden en de daarmee gepaard gaande luchtvervuiling zullen waarschijnlijk toenemen. "Zelfs in een scenario met lage emissies," legt Taalas uit.
Hoewel Azië momenteel meer last heeft van vervuiling dan andere regio's, is er geen plek op aarde die niet bedreigd wordt door de gevolgen van de klimaatcrisis. Wat we nu meemaken "is een voorproefje van de toekomst, want we verwachten een verdere toename van de intensiteit en duur van dergelijke verschijnselen," vervolgt WMO-chef Taalas. Ze kunnen nog vaker voorkomen als de gemiddelde temperatuur wereldwijd blijft stijgen - bijvoorbeeld tot ongeveer drie graden boven het pre-industriële niveau.
Er moeten oplossingen worden gevonden, zowel op nationaal als internationaal niveau. Uiteindelijk is klimaatverandering een probleem dat geopolitieke grenzen overstijgt. Beginnen met een poging om de Overeenkomst van Parijs daadwerkelijk na te leven is zeker een goed idee. Meer concrete maatregelen kunnen echter al een fundamentele rol spelen op lokaal niveau - in ieder geval om de schade te beperken.
De uitbreiding van het milieuzonenetwerk, bijvoorbeeld, en de gelijktijdige aanscherping van de regels die daarvoor gelden, worden nog steeds beschouwd als een effectief reguleringsmiddel om de hoeveelheid vervuilende stoffen te verminderen en zo de luchtkwaliteit te beschermen. Niet alleen in gebieden met bijvoorbeeld een hoge verkeersdichtheid op de wegen, maar ook in regio's waar vaak bosbranden voorkomen. Niet alleen omdat hierbij ook schadelijke verontreinigende stoffen vrijkomen in de lucht, maar ook om de extra uitstoot veroorzaakt door het verkeer te verminderen door middel van tijdelijke rijverboden. Het principe van tijdelijke lage-emissiezones wordt al met succes toegepast in Frankrijk, waar de zones ook worden geactiveerd en rijverboden worden ingesteld wanneer de ozonniveaus te hoog zijn. Dit kan de wisselwerking tussen klimaatverandering en milieuvervuiling op zijn minst gedeeltelijk verlichten.