Hoewel klimaatdoelstellingen en de voortschrijdende klimaatverandering herhaaldelijk het belang aantonen van de invoering van maatregelen zoals emissiegerelateerde rijverboden en groene zones, verspreidt zich in Europa steeds meer een golf van ontevredenheid over anti-automaatmaatregelen. Vooral in Engeland en Frankrijk breken vaak rellen uit - terwijl sommige Duitse steden de groene regels gewoon intrekken. Wat zijn de toekomstperspectieven voor milieuzones?
Lage-emissiezones verdwijnen in steeds meer Duitse steden. Een beslissing die aan de ene kant wordt bekritiseerd door degenen die de afschaffing ervan als een voorbarige stap zien. Aan de andere kant maakt het nieuws over de afschaffingen burgers van andere landen verward en bezorgd - omdat zij aan de andere kant steeds vaker geconfronteerd worden met dergelijke maatregelen, die volgens hen hun bewegingsvrijheid op de weg beperken. Een gevoel van verzet tegen anti-automaatmaatregelen zoals milieuzones en rijverboden is de laatste tijd wijdverspreid. Vooral in Frankrijk en Engeland spreken de media van kritiek, protesten en rellen.
Steeds meer Fransen wijzen bijvoorbeeld milieuzones af. Dit blijkt uit een onderzoek van het CSA Institute, waarin meer dan 10.000 Fransen werd gevraagd naar hun mening over groene maatregelen. Want met de toename van kennis is er ook meer kritiek. Vooral omdat er niet alleen geleidelijk aan steeds meer lage-emissiezones worden ingesteld, maar ook omdat de regels in de lage-emissiezones die een paar jaar geleden al waren ingesteld, al meerdere keren zijn aangescherpt. Dit jaar is 51% van de Fransen voorstander van lage-emissiezones - in tegenstelling tot de 57% in 2022. Het verzet is onvermijdelijk groter onder degenen die een ouder voertuig bezitten: 62% van de eigenaars van voertuigen met sticker 4, 5 of geen classificatie bekritiseert de regelgeving voor lage-emissiezones. Maar zelfs degenen die milieubeschermende instrumenten zoals lage-emissiezones en emissiegerelateerde rijverboden steunen, zijn er geen voorstander van als er geldelijke investeringen - bijvoorbeeld voor de aankoop van een groener voertuig - nodig zijn. Een derde van de mensen die door rijverboden worden getroffen, heeft niet het budget om een elektrische auto te kopen, of die nu nieuw of tweedehands is - vervolgt de CSA-studie.
De Franse regering is zich bewust van de opkomst van een nieuw protestfront en heeft in sommige gevallen de voorwaarden voor de invoering versoepeld - en steden als Lyon, bijvoorbeeld, stellen het tijdschema voor de verboden uit. Maar de invoering en aanscherping van de regels zijn nog steeds gepland. Zo'n 43 agglomeraties met meer dan 150.000 inwoners in heel Frankrijk moeten begin 2025 een milieuzone hebben. Daartoe overweegt Frankrijk nog meer initiatieven om de overgang naar verkeersluwe, emissiearme gebieden te vergemakkelijken. In de regio Parijs bijvoorbeeld, waar binnenkort strengere regels van kracht worden, plant burgemeester Hidalgo een snelbusnetwerk. Dit zal beschikbaar zijn voor alle inwoners van de Parijse regio die "geen alternatief hebben voor de auto" - legt de burgemeester uit - "en zich ergeren aan de toekomstige lage-emissiezone (ZFE) in Groot-Parijs". Toch blijven zelfs sommige politici aandringen op uitstel van de volgende fase van het verbod. Onder andere Valérie Pécresse, voorzitter van de regio Île-de-France, roept op tot een verder uitstel van de volgende fase van het rijverbod met ten minste 18 maanden.
Ook in het Verenigd Koninkrijk groeit - naast het probleem dat de hoge boetes voor het overtreden van de regels van de "ultra-lage emissiezone" in Londen veel automobilisten zorgen baren - de ontevredenheid over de milieuzones. Na het besluit van burgemeester Sadiq Khan om de lage-emissiezone uit te breiden naar de buitenste stadsdelen, hebben veel automobilisten zich verenigd in het verzet tegen het vervoersbeleid van de Britse hoofdstad. Duizend extra voertuigen zullen daardoor vanaf augustus £12,50 per dag moeten betalen om in auto's te rijden die niet aan de minimumnormen voldoen. Verdere weerstand wordt ook verwacht omdat er gesproken wordt over verdere maatregelen zoals de invoering van een "pay-per-drive" systeem. Onduidelijkheden over de regels die eigenlijk van toepassing zijn en de hoge boetes die volgen op overtredingen zorgen er ook voor dat de spanningen in Londen en de rest van het Verenigd Koninkrijk toenemen.
Niet alleen milieuzones, maar ook andere antiautomaatregelen, zoals de zogenaamde LTN's ("Low Traffic Neighbourhoods") stuiten op weerstand bij de Britse burgers. De regeling is nu vooral controversieel in Londen, omdat uit rapporten blijkt dat bijna 240 ambulances vertraging opliepen door deze verkeersluwe wijken en de hulpdiensten alleen met vertraging konden bereiken. De druk op politici om de regeling af te schaffen is dan ook groot. In andere steden zoals Oxford, Brighton, Bath, St. Andrews, Newcastle en Tyne en Leith (Edinburgh) is er ook onrust tegen bestaande of geplande transportmaatregelen die gericht zijn op het verminderen van autoverkeer en luchtvervuiling in het belang van klimaatbescherming. En er is ook ontevredenheid in Glasgow. Hier klagen niet particuliere automobilisten en verenigingen over de anti-automaatmaatregelen, maar liefdadigheidsinstellingen.
Twee liefdadigheidsinstellingen voor daklozen, Emmaus Glasgow en All2gethernow, zijn sceptisch over de geplande maatregelen. Vanaf juni loopt de respijtperiode af voor de aangescherpte milieuzone van vorig jaar. Dit betekent dat alle voertuigen die de lage-emissiezone binnenkomen aan milieuvriendelijkere emissienormen moeten voldoen - met alleen uitzonderingen voor inwoners. Anders dreigt een boete. De twee liefdadigheidsinstellingen vrezen van de weg gedrukt te worden door lage emissie zone boetes als de verordening zoals gepland later dit jaar van kracht wordt. Hun busjes, waarvan ze afhankelijk zijn voor hun werk, voldoen niet aan de eisen van de lage-emissiezone van de stad - en ze zullen een boete van £85 per dag moeten betalen om hun diensten gewoon te kunnen leveren. Er worden nu donaties ingezameld om de aanschaf van nieuwe energiezuinige busjes te financieren en daarmee het functioneren van Emmaus en All2togethernow. De twee verenigingen blijven echter bezorgd en kritisch.
Tegelijkertijd zijn veel andere niet-Europese landen van plan om afscheid te nemen van verbrandingsmotoren - zoals Canada, sommige Amerikaanse staten en Chili. En dat terwijl dergelijke maatregelen daar ook niet altijd met open armen worden ontvangen. Wat staat het netwerk van lage-emissiezones in Europa te wachten? Zullen de critici van de maatregelen winnen, of zullen beleidsmakers doorgaan met het invoeren en aanscherpen van geschikte regelgeving voor lage emissiezones in het belang van klimaatdoelstellingen en een groener milieu- en transportbeleid? Zullen lage-emissiezones vaker worden afgeschaft, zoals dit jaar in sommige steden in Duitsland het geval is? Of krijgen automobilisten vaker te maken met milieubeschermende verkeersmaatregelen? De ontwikkelingen in de komende maanden en jaren zullen bepalend zijn voor het verloop van de ommekeer in de strijd tegen klimaatverandering en de rol die steden en landen daarin zullen spelen.
Niet te vergeten zijn echter alle lage-emissiezones die al actief zijn en die duizenden voertuigen treffen met hun emissieregelgeving - in Engeland, Frankrijk en de rest van Europa. Zoals altijd is alle informatie beschikbaar op onze website en in de Green Zones app.